پدافند غير عامل  و كاربردهای آن در گردشگری

سعید داغستانی

خلاصه و چکیده

امروزه با پيشرفت هاي صورت گرفته در فناوري تسليحات و تجهيزات نظامي، مناطق شهري بيشتر در معرض خطر تهاجم قرار گرفته است. از مهم ترين عوامل افزايش دهنده تلفات انساني در حملات نظامي به کشورهای مختلف  جانمایی؛ مکانیابی غيراستاندارد با اصولي همچون مكان گزيني و جانمايي بهينه ساختمان، پراكندگي مناسب بنا، رعايت اصول اختفاء، استتار و فريب، درجه مرمت پذيري بالاي ساختمان و معماري داخلي ساختمان در ارتباط با پدافند غيرعامل است. همین موضوع در خصوص بخش گردشگری نیز عینیت دارد و از پهنه های گردشگری، فراغتی، تفریحی، پارکها و غیر می توان برای این مهم استفاده نمود.

برنامه ریزی؛ نگاه دقیق وعمیق ما به آینده و ساختن آن است. یکی از ابزارهای برنامه ریزی، نگاه راهبردی است. برنامه ریزی بر اساس رهیافتهای استراتژیک ما را در مسیر صحیح حرکت قرارمی دهد. حرکتی که بر مبنی داشته ها، منابع، استعدادهای داخلی و خارجی و با در نظر گرفتن تمامی دلمشغولی ها و تهدیدهای داخلی و خارجی یک مقصد گردشگری شکل می گیرد.

 

پدافند گردشگری

پدافند در مفهوم كلي، دفع، خنثي كردن و يا كاهش تاثيرات اقدامات آفندي دشمن و ممانعت از دستيابي به اهداف خودي است.

پدافند به دو بخش تقسيم مي‌شود

 

 1- پدافند 2- پدافند غيرعامل

پدافند عامل: پدافند عامل عبارت از رويارويي و مقابله مستقيم با دشمن و به كارگيري جنگ افزارهاي مناسب و موجود به منظور دفع حمله و خنثي كردن اقدامات آفندي وي مي‌باشد.

پدافند غيرعامل ( Passive Defense ) : به مجموعه اقدام هايي اطلاق مي گردد كه مستلزم بكارگيري جنگ افزار وتسليحات نيست و با اجراي آن مي توان ازتلفات انساني وبروز خسارتهاي مالي درتجهيزات وتاسيسات حياتي ، حساس ومهم نظامي وغيرنظامي جلوگيري كرده ، يا ميزان خسارتها وتلفات ناشي ازحمله ها وبمبارن هاي هوايي وموشكي دشمن را به حداقل رساند .

پدافند غيرعامل گردشگری به معنای کاهش و خنثی سازی اثرات ایزایی و حملات عینی و مجازی دشمن در فضای سرزمینی به واسطه مکان یابی و احداث مناسب واحدهای گردشگری است.

رویکرد ها به مقوله پدافند غیر عامل در گردشگری

با توجه به روند جنگ‌ها و شرايط حال حاضر دنيا( چه از لحاظ تكنولوژيكي و چه از لحاظ سياست‌هاي راهبردي) رويكردهاي زير برطرح پدافند غيرعامل در بخش گردشگری را می توان به اشکال زیر تنظیم نمود:

- به عنوان يك فرض مسلم وقطعي، از لحاظ كمي و كيفي و بررسي سامانه‌هايی که در گردشگری می بایست مستقر شود كه مي‌بايست مورد توجه پدافند غيرعامل قرار‌گيرند نقش مهم و ارزشمندي را در تعيين سرنوشت جنگ بر عهده خواهد داشت و در مواقع ضروری می تواند مسمر ثمر باشد.

- نظر به اهميت در خور توجه و بايسته پدافند غيرعامل و سامانه‌هاي آن، وحدت فرماندهي و هماهنگي در خصوص نحوه و چگونگي اجرا، هدايت و راهبرد عمليات استتاري در سطوح عمودي و افقي نيروهاي مسلح كشور و ساير منابع ملي، لازمه موفقيت در عمليات‌هاي پدافند غيرعامل و كارآمدي مديريت راهبردي اين نوع پدافند مبتني برشيوه‌هاي نوين است .

- بدون شك پيشرفت‌هاي روز افزون در حوزه‌هاي ارتباطات، مخابرات و سيستم‌هاي شناسايي و جمع‌آوري اطلاعات، تغييرات قابل توجهي را در مكانيسم‌ها و سازوكارهاي حاكم بر فعاليت‌ها و چالش‌هاي نظامي و دفاعي بوجود آورده‌است. همچنين شرايط حاضر جهاني بسيار متغيير بوده و روند رو به رشد سيستم‌هاي مزبور بسيار شتاب‌آلود و سريع است.

- در مناطق گردشگری، صدمات جنگي شامل تركيبي از ويرانه هاي كالبدي و اختلال در عملكرد عناصر گردشگری است. انهدام سازه ها و ساختمان ها ، شبكه راهها و دسترسي ها، تأسيسات اساسي مخازن آب ، نيروگاه ها ، خطوط ارتباطي تلفن، برق، آب، گاز و... از آن جمله اين آسيب ها مي باشند. با تلفيق هوشمندانه عناصر طبيعي ، عناصر معماري و اصول پدافند غيرعامل  مي توان اين خطرات و تهديدات را به حداقل ممكن. بنابراين، عدم ، كاهش داد (داعي نژاد، 1385 ؛ 23 )اعمال ملاحظات پدافند غيرعامل در تدوين الگوها، سياستگزاري ها، برنامه ها ريزي ها و طراحي هاي گردشگری و اقامتی، باعث افزايش تلفات انساني در تهديد هاي نظامي خواهد شد.

- از آنجا كه روش‌هاي طراحي، مراقبت و نگهداري، برنامه‌ريزي، ديسيپلين و توسعه ميداني در پدافند غيرعامل نوين با توجه شرايط و نحوه رويارويي و تقابل با دشمن از نظر سياسي و جغرافيايي متفاوت است، تنوع شرايط و راهكارها، انعطاف و پويايي مفهوم فرماندهي وكنترل عمليات پدافند غيرعامل را در پي دارد.

از عناصر و پارامترهايي كه در مدیريت، فرماندهي و كنترل مستقيم و غيرمستقيم پدافند غيرعامل گردشگری مهم و تأثيرگذار هستند مي‌توان موارد زير را برشمرد:

    فرهنگ سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری  

    ساختار سازماني و سلسله مراتب 

    سياست‌هاي راهبردي گردشگری و سفر

    نحوه استقرار امكانات موجود رزمي و پشتيباني در واحدهای گردشگری و تفریحی و اقامتی

        سطح دانش و آگاهي فرماندهان بسیج

پدافند در چه بخشهایی از گردشگری می تواند استقرار یابد:

تأسيسات گردشگري واحدهايي هستند كه به قصد ارائه خدمات و انتفاع براي پذيرايي ، اقامت و خدمات مسافرتی به مسافران يا ميهمانان طبق ضوابط و مقررات اين آيين‌نامه به شرح زير تأسيس شده يا مي‌شوند:

1 ـ هتل ، متل و واحدهای خدماتی رفاهی بین راهی

2ـ مهمانپذیر

3ـ مراکز خود پذیرائی شامل هتل آپارتمان ، پانسیون ، زائر سرا و از این قبیل

4ـ مراکز اقامتی جوانان

5 ـ تفرجگاهها ، اردوگاه گردشگري ، محوطه های کمپینگ و کاروانها

6- مراکز سرگرمی و تفریحی (مراکز تعطیلات)

7- دفترهای خدمات مسافرتی و جهانگردی

8- مناطق نمونه گردشگری

9- اقامتگاهها با مالکیت زمانی

لذا در کلیه واحدها و تاسیسات  گردشگری پدافند غیر عامل می تواند و بایستی استقرار یابد.

 

معیارهای پدافند غیر عامل گردشگری

قبل از تدوين معیارهای پدافند غیر عامل  بايد به پرسشهاي ذيل پاسخ هاي قطعي داد:

• چه خدمات و محصولاتي را ارايه مي دهيم و در آينده چه خدمات و محصولاتي را مي خواهيم ارايه نماييم؟
• مشتريان ما چه کساني، چه سازمانهايي، چه کشورهايي و... خواهند بود ؟
• در چه حوزه و محدوده جغرافيايي خدمات و محصولات ما قابل ارايه هستند؟
• به چه نوع فن آوري و با چه سطحي نياز است؟
• چه مسائل اخلاقي و اجتماعي بر صنعت گردشگري حاکم است؟
• ما نسبت به ساير مقاصد گردشگرپذير چه مزيتهايي داريم؟
• کانالهاي توزيع خدمات و محصولات ما در حال و آينده کدام است؟
• چقدر به مسائل داخلي صنعت گردشگري مانند کارکنان و خدمه توجه مي شود؟
• چه تصويري از صنعت گردشگري ما در جهان پيراموني وجود دارد؟
• اجزاء متشکله گردشگري چقدر به سودآوري و بقا توجه مي نمايند؟

بنابراین بهتر است فم زیر را برای هر طرح گردشگری و اقامتی تکمیل نمود و به عنوان پیوست پدافند از آن دفاع نمود .

 

 

مفاد قانونی که می تواند به پدافند غیر عامل گردشگری کمک نماید:

اداره کل منابع طبیعی

1-    ماده 2 قانون اراضی مستحدثات و ساحلی مصوب تیرماه 1354 (ممنوعیت واگذاری بستر رودخانه ، انهار وسواحل )

2-    ماده 2 آیین نامه اجرایی لایحه قانون اصلاح لایحه قانونی واگذاری و احیای اراضی (تامورد 6 موارد ممنوعه )

3-    تبصره 4 ماده 31 قانون حفاظت و بهره برداری 14/3/1354(مناطق چهارگانه )

4-    بند الف ماده 3 قانون حفاطت و بهسازی محیط زیست مصوب 28/3/1353 (مناطق چهارگانه )

5-    ماده 1 قانون حفظ و حمایت از منابع طبیعی و ذخایر جنگلی کشور

6-     تبصره 1 ذیل ماده 47قانون تنطیم بخشی از مقررات مالی دولت و... (مشروطها)

7-    ماده 2 قانون توزیع عادلانه آب (ممنوعیت واگذاری بستر رودخانه ها )

8-    دستورالعمل 2626/020- 3/2/87 اصلاحی ضوابط واگذاری (مشروطها و محدودیت ها )

9-    دستورالعمل ماده 3 قانون حفاطت و بهره برداری از اراضی

اداره کل راه و ترابری

ممنوعیت ها

1-    ماده 6 و تبصره 1 قانون ایمنی راهها و راه آهن مصوب 1349 و اصلاحیه 1379

ممنوعیت احداث در حریم قانونی راه ها و راه آهن

2-    بند ج ماده 2 آیین نامه تبصره 1 ماده 17 قانون ایمنی راهها و راه آهن

ممنوعیت احداث در نوار تاسیسات زیربنایی ( 30 متر بعد از حریم راه ها )

3-    بند "د" ماده 2 آیین نامه تبصره 1 ماده 17 قانون ایمنی راهها و راه آهن

ممنوعیت احداث تاسیسات خدمات رفاهی بین راهی بصورت منفرد ( تا یکصد متر بعد از حریم راه ها )

4-    بند ب ماده 2 آیین نامه تبصره 1 ماده 17 قانون ایمنی راهها و راه آهن

ممنوعیت احداث در زمینهایی که دارای کاربری کشاورزی می باشند ( تا یکصد متر بعد از حریم راه ها )

5-    بند ب تبصره 2 ماده 3 آیین نامه تبصره 1 ماده 17 قانون ایمنی راهها و راه آهن

ممنوعیت احداث در ضلع خارجی کنارگذرها و کمربندی ها(تا یکصد متر بعد از حریم راه ها )

6-     بند ب تبصره 2 ماده 3 آیین نامه تبصره 1 ماده 17 قانون ایمنی راهها و راه آهن

ممنوعیت احداث در نقاطی که موجب کاهش زاویه دید برای راننده بوجود می آورد

7-    بند ب تبصره 2 ماده 3 آیین نامه تبصره 1 ماده 17 قانون ایمنی راهها و راه آهن

ممنوعیت احداث بین دو باند رفت و برگشت جدا از هم

8-    بند ب تبصره 2 ماده 3 آیین نامه تبصره 1 ماده 17 قانون ایمنی راهها و راه آهن

ممنوعیت احداث در سمت دیگر راههایی که روستا در یک سمت آن قرار دارد (تا یکصد متر بعد از حریم راه ها )

9-    بند الف ماده 2 آیین نامه تبصره 1 ماده 17 قانون ایمنی راهها و راه آهن

ممنوعیت احداث در فاصله 250 متری پلهای بزرگ ، تونلها ، دیوار ضامن ، گالری بهمن گیر ، پاشگاههای پلیس راه ، پارکینگ ، تقاطع های همسطح وغیر همسطح و نظایر آن

10-                        ماده 17 قانون ایمنی راهها و راه آهن

نقاط مشروط

1-    ماده 17 قانون ایمنی راه ها و راه آهن

احداث بنا تا یکصد متری بعد از حریم راهها بدون مجوز اداره کل راه و ترابری

2-    بند 2 تبصره ذیل آیین نامه ماده 2 تبصره یک ماده 17 قانون ایمنی راه ها و راه آهن

احداث طرح های گردشگری در راه ها بایستی با مجوز اداره کل راه و ترابری صورت پذیرد.

3-    بند د ماده 2 آیین نامه تبصره 1 ماده 17

 احداث طرح های گردشگری بایستی در قالب مجتمع های خدمات رفاهی بین راهی صورت پذیرد

4-    تبصره 4 ماده 4 آیین نامه تبصره یک ماده 17

 راه های ورودی و خروجی به تاسیسات گردشگری بایستی مطابق نشریه 161 سازمان مدیریت و برنامه ریزی و با مجوز اداره کل راه و ترابری صورت پذیرد.

5-    دستورالعمل وزارتی بر حسب تبصره یک ماده 17 ( 61/38035 – 2/12/1381 وزارت راه)

 راه های دسترسی به طرح های گردشگری در آزادراه ها بایستی به صورت غیر مسطح طراحی  و با مجوز اداره کل راه و ترابری اجرا گردند.

6-     احداث طرح های گردشگری متناسب با سطح سرویس دهی راه مربوطه باشد.

توضیح اینکه حریم راه های مواصلاتی بشرح ذیل اعلام می گردد :

آزاد راه 120 متر ( از آکس راه به هر طرف 60 متر)

بزرگراه ها و بعضی از آزادراه ها و بعضی از راه های اصلی 76 متر ( از آکس راه به هر طرف 38 متر)

راه اصلی 45 متر ( از آکس راه به هر طرف 5/22 متر)

راه فرعی 35 متر ( از آکس راه به هر طرف 5/17 متر )

راه روستایی 25 متر (از آکس راه به هر طرف 5/12 متر )

و همچنین می توان به مباحث مطرح شده در مقررات ملی ساختمان اشاره نمود.

پیشنهادات

در راستاي نيل به برنامه ريزي صحیح واحدهای گردشگری و اقامتی  با سطح ايمني مناسب بر اساس اصول پدافند غيرعامل پيشنهادهاي زير ارائه مي گردد:

برنامه ريزي جامع گردشگری استان خراسان رضوی براي توسعه کمی و كيفي زیارت

توجه به ايمني سازي  و موضوع فرهنگی تاسیسات و واحدهای گردشگری؛

تهيه و تدوين دستورالعمل هاي پدافند غيرعامل در بخش گردشگری

نظرات شما عزیزان:

برچسب‌ها: